Hoe ging de oliecrisis in 1973 eraan toe? (2024)

Is de tank van je auto leeg? Hem bijvullen kost flink wat duiten tegenwoordig. Zo'n crisis hebben we eerder meegemaakt.

Door Mark Traa

De benzine en diesel zijn al een poosje buitensporig prijzig, maar van een autoloze zondag is (nog) geen sprake. Dat was in de jaren zeventig wel anders. Toen lieten we een keer in de week onze auto staan. Hoe ging dat eraan toe?

1. Reden van de oliecrisis in de jaren zeventig

Op 6 oktober 1973 vielen Egyptische en Syrische strijdkrachten Israël binnen. Het was het begin van de Jom Kipoer-oorlog die drie weken duurde. Nederland was een van de landen die Israël het krachtigst steunden, onder andere met geheime wapenleveranties. Dat was reden voor Arabische landen om de olieprijs sterk op te voeren.

Nederland belandde in de ernstigste economische crisis sinds de jaren dertig. De autoloze zondagen werden ingevoerd, en benzine ging enige tijd op de bon. Toch was van echte schaarste geen sprake. Er waren nog volop voorraden in Europa, en nieuwe olie werd nu ingekocht bij landen die niet meededen aan de boycot.

In een sombere televisietoespraak had premier Joop den Uyl gewaarschuwd voor blijvende gevolgen. Maar het viel allemaal erg mee. Voor westerse landen was de crisis een aanleiding om nieuwe olievelden te zoeken. Nadat de regering de maatregelen terugdraaide, stapte Nederland gewoon weer massaal in de auto.

2. De oliecrisis was inspiratie voor carnavalshits

De oliecrisis van 1973 was een dankbaar onderwerp voor het carnaval van 1974. Zo kwam het satirische NCRV-televisieprogramma Farce Majeure met de hit Kiele kiele Koeweit:

‘Op ’t carnaval wel wis en drie/Barst een mens van energie/Hoe zo’n Sjeik ook zeikt (pardon)/’t Pils komt toch nooit op de bon/Al stijgen prijzen al maar meer/Dat beziene we, ziene we, ziene we, ziene we/Morgen dan wel weer, hey.’

In Koeweit werd prompt de Nederlandse zaakgelastigde op het matje geroepen. Ook de consul van Koeweit was not amused, maar dat kwam later alsnog goed toen de makers, verkleed als oliesjeiks, de eerste single kwamen aanbieden. Vader Abraham wijdde ook een carnavalslied aan de crisis: Den Uyl is in den olie, een duet met Hendrik ‘Boer’ Koekoek van de populistische Boerenpartij:

‘Jopie zit te denken aan al die volle tanken/Het was toch wel een crimineel idee/De prijzen blijven stijgen en hij denkt bij z’n eigen/Die bonnen gooien nu maar in de zee/ Stem nu maar op mij dan word ik president/Verlaag ik de benzineprijs met vijftig cent.’

3. De eerste autoloze zondag was in de jaren dertig

De autoloze zondagen van 1973 en 1974 staan in het collectieve geheugen gegrift. Toch was het zeker niet de eerste keer dat Nederlanders hun auto moesten laten staan. Zo mochten burgers op de zondagen in oktober en november 1939 niet rijden om benzine veilig te stellen voor het leger. En in 1946 leidde een benzinetekort ertoe dat alleen zakelijke autorijders de weg op mochten.

Tien jaar later brak de Suezcrisis uit en raakte de olietoevoer ontregeld. Tussen 25 november 1956 en 20 januari 1957 mocht daarom in ons land op de zondagen niet worden gereden. Er was een enorme politiemacht op de been om overtreders te beboeten. Maar Nederlanders hielden zich over het algemeen prima aan het rijverbod.

4. Autoloze zondag is voorbij

6 januari 1974 was de laatste dag waarop in het héle land de straten verlaten waren. Maar er zijn sindsdien wel plaatselijke autovrije dagen geweest. De milieubeweging pleitte al vanaf de jaren zeventig voor nieuwe autoloze zondagen, om aandacht te vragen voor, jawel, het milieu.

Het zou uiteindelijk tot 19 september 1999 duren voordat het zover was. Op die dag deden 52 Nederlandse gemeenten, van Almere tot Zwolle, mee met een Europese autoloze dag. Waar normaal gescheurd werd, kon nu worden gefietst, geskeelerd of gespeeld. Het jaar erop was het aantal deelnemende gemeenten opgelopen tot 91. Ieder jaar in september gaan nog steeds Europese steden voor een dag (deels) op slot voor auto’s. Maar niet in Nederland: na een aantal edities stierf de autovrije dag hier een stille dood.

Meer van Quest

Hoe ging de oliecrisis in 1973 eraan toe? (2)

geschiedenis

Kun je poep gebruiken als brandstof? Premium PremiumPak je koffer: tour door de middeleeuwenKen je deze 4 verzetsstrijders tegen slavernij?Wie is toch die Mina uit jezus mina?

Advertentie - Lees hieronder verder

Wie was verzetsstrijder Anton de Kom?De eerste wedstrijd van het Nederlands elftalNextGen: gezonken wrak is als een tijdcapsule Premium PremiumHoe poep een schatkist voor archeologen is
Wat is Nederlands grootste archeologische schat?Kakoorlog: meer dan Koreaanse poepballonnen Premium PremiumTijdloos bouwen: hoelang blijven gebouwen staan?Prehistorische ADHD'er was onmisbaar in de stam

Advertentie - Lees hieronder verder

Hoe ging de oliecrisis in 1973 eraan toe? (2024)

FAQs

How was the 1973 oil crisis resolved? ›

Though a finalized peace deal failed to materialize, the prospect of a negotiated end to hostilities between Israel and Syria proved sufficient to convince the relevant parties to lift the embargo in March 1974.

Why was there a gas shortage in 1973? ›

The crisis was caused by the refusal of the Organization of the Petroleum Exporting Countries (OPEC) to sell crude to the U.S. Arab oil-producing countries launched the embargo in response to U.S. support of Israel during the 1973 Yom Kippur War.

What was the cut off of oil in 1973? ›

October 1973–January 1974

The embargo ceased U.S. oil imports from participating OAPEC nations, and began a series of production cuts that altered the world price of oil. These cuts nearly quadrupled the price of oil from $2.90 a barrel before the embargo to $11.65 a barrel in January 1974.

What was the oil crisis in Japan 1973? ›

The so-called oil crisis consisted of two parts: the export embargo of petroleum undertaken by the OAPEC in the last quarter of 1973 and the price hikes of petroleum between October 1973 and January 1974.

What caused the 1973 recession? ›

United States. Among the causes were the 1973 oil crisis, the deficits of the Vietnam War under President Johnson, and the fall of the Bretton Woods system after the Nixon shock.

How did the 1970s oil crisis end? ›

The promise of a negotiated settlement between Israel and Syria was sufficient to convince Arab oil producers to lift the embargo in March 1974. By May, Israel agreed to withdraw from the Golan Heights.

How much did a gallon of gas cost in 1973? ›

Gas Prices in the U.S. Throughout History
YearNational Average Gas Price (Dollars/Gallon) ThenNational Average Gas Price (Dollars/Gallon) In 2022 Dollars
1972$0.36$2.51
1973$0.39$2.59
1974$0.53$3.19
1975$0.57$3.12
90 more rows

How did the oil crisis affect cars in 1973? ›

In 1973 the average fuel economy of the overall fleet reached its lowest level ever, 11.9 miles per gallon. The oil embargo began the same year, leading to a significant increase in gasoline prices and causing automobile manufacturers to respond by putting a stronger emphasis on fuel economy.

What caused the lines for gas in 1973? ›

The Arab oil embargo of 1973 put the United States economy on the back foot, causing fuel shortages, a quadrupling of oil prices and long lines at gas stations. Several legacies of the resulting energy crisis have persisted decades later.

What if the 1973 oil crisis never happened? ›

The U.S. would have been happy to grow increasingly dependent on foreign oil. The U.S. would have had less interest in fuel-efficient cars and the 55 mph national speed limit. We would have been much slower to develop the Alaskan North Slope and the Trans-Alaska Pipeline.

How much did a barrel of oil cost in 1973? ›

The U.S. monthly average import price for crude oil stood at $2.75 per barrel in January 1973; by September it had increased 23% to $3.38. In October 1973 the Persian Gulf members of OPEC doubled the price of their crude oil, then in January 1974 doubled it again.

How much of its oil did the US import by 1973? ›

Oil imports, representing about 30 percent of U.S. consumption in 1973, increase to nearly 50 percent of consumption [PDF] within four years.

What did Nixon do about the 1973 oil crisis? ›

November 27 – Nixon signs the Emergency Petroleum Allocation Act authorizing price, production, allocation and marketing controls. December 9 – Arab oil ministers agree to another five percent production cut for non-friendly countries in January 1974. December 25 – Arab oil ministers cancel the January output cut.

Why did Japan run out of oil? ›

The oil was conquered, but it never did much good and the war ended with Japan more barren than ever of a controlled source of petroleum. Loss of Taiwan and Sakhalin deprived Japan of those prewar auxiliary sources which had augmented the small home production.

What happened in Japan in 1973? ›

(2) In 1973, natural resources and energy became serious problems, Crude oil prices, which had been on the increase in recent years, were raised further by a big margin following the cutbacks in oil production by the oil-producing Arab countries in connection with the Middle East war, and this posed a serious problem ...

How did the US get out of the oil crisis? ›

The crisis eased when the embargo was lifted in March 1974 after negotiations at the Washington Oil Summit, but the effects lingered throughout the 1970s. The dollar price of energy increased again the following year, amid the weakening competitive position of the dollar in world markets.

How did American consumers respond to the OPEC oil embargo in 1973? ›

Fearful of shortages of gasoline, Americans lined up at the pump to refuel while gas stations raised their prices several times per day. The gas lines exposed the panic that set in during the embargo as motorists worried that if they did not fill up today, then the price might be higher tomorrow.

How was the 1979 oil crisis resolved? ›

Foreign workers left the country. However, by bringing navy personnel into crude oil production operations, the government fixed short-term disruptions and by end of November the output came back to almost normal level.

References

Top Articles
Latest Posts
Recommended Articles
Article information

Author: Fredrick Kertzmann

Last Updated:

Views: 5277

Rating: 4.6 / 5 (66 voted)

Reviews: 89% of readers found this page helpful

Author information

Name: Fredrick Kertzmann

Birthday: 2000-04-29

Address: Apt. 203 613 Huels Gateway, Ralphtown, LA 40204

Phone: +2135150832870

Job: Regional Design Producer

Hobby: Nordic skating, Lacemaking, Mountain biking, Rowing, Gardening, Water sports, role-playing games

Introduction: My name is Fredrick Kertzmann, I am a gleaming, encouraging, inexpensive, thankful, tender, quaint, precious person who loves writing and wants to share my knowledge and understanding with you.